Samsun Osmanlı Bankası Binası, Samsun İlkadım ilçesinde yer alan hem günümüzün estettik mimari anlayışına sahip hem de Samsun’un Tarihi Geçmişine ait nadide yapılardan birisine sahiptir.
Samsun’da Osmanlı Bankasının kuruluşu öncesinde, Osmanlı Bankası’nın ülke genelinde ortaya çıkışı ve gelişimine değinmek önem arz eder.
Osmanlı Bankalarının Kuruluşu
Osmanlı Bankası, 1856 yılında Osmanlı Ekonomisinde özel bankacılık sisteminin henüz yeni gelişmeye başladığı dönemde faaliyet gösteren küçük bir banka işletmesiydi.
Bununla birlikte bu süreçte devletin borç işlemlerinde etkin rol almaya başlaması, şube sayısının artmasına ve devlet nezdinde etkin bir rol oynamaya başlamıştır.
1855 yılında Stephen Sleigh ve Peter Pasquali adlı iki İngiliz müteşebbis tarafından kurulan Osmanlı Bankası, 1861 yılında Sultan Abdülaziz’in tahta geçişi ile birlikte Osmanlı Devleti’nin resmi bir devlet bankasının kurulmasının mecburiyeti kesinleşmişti.
Osmanlı Bankası Merkez Binası
Osmanlı Hükümetine para ihracı sağlayabilecek bir bankanın oluşturulmasını talep etmesi üzerine rakip firmaların önüne geçen Osmanlı Bankası diğer taraftan devletin finans ihtiyaçlarını karşılaması nedeniyle özel bankacılık çalışmalarını geri plana almak zorunda kalmıştır.
Ancak Keçeçizade Fuad Paşa’nın bu önemli görevin tamamen İngilizlere bırakılması konusunda terettütleri bulunması nedeniyle yapılan sözleşmede Fransız Sermayedarlarında iştirak etmesi zorunlu kılınmıştır.
Sonuç olarak 1863 yılında Bank-ı Osman-i Şahane adında devlet bankası faaliyetine başlamıştır.
Samsun Osmanlı Bankası’nın Açılışı
Osmanlı bankasının devlet işlerinde görev yapmaya başlaması şirket hacminin giderek büyümesine yol açmış ve belirlenen şehirlerde temsili şubelerini açmaya başlamıştır.
Bu şehirlerden biri de birçok konsolosluk barındıran önemli bir ticari ve kozmopolit yapısı ile Samsun şehri olmuştur.
Samsun’daki söz konusu Osmanlı bankası binasının, bankanın ihtiyaçlarına uygun şekilde inşa edilmesi talep edilmiş olup, Mimarı Marko Baruh olan yapı 670 m2 lik bir arsa üzerine inşa edilmiştir.
İstanbul Galata’da ofisi bulunan Mimar Baruhla yapılan anlaşma gereği binayı çevreleyen duvarlar ve rıhtım tarafında yer alan duvarın inşası da dahil edilmiştir.
1906 yılında yapının tamamlandığı elde edilen notlar üzerinde yapı tapusunun Osmanlı Bankası Genel Müdürü Jules Deffes adına oluşturulmasından anlaşılmaktadır.
Şuanda Samsuna yapılan dolgu çalışmaları sonucu yapının denize uzaklığı yaklaşık olarak 250 m yi bulsa da, inşa edildiği süreçte yalnızca birkaç metrelik mesafesi bulunmaktaydı.
Kaynakça:
http://www.obmuze.com/#bank-i-osmani-i-sahanenin-kurulusu/kurulus
https://tr.wikipedia.org/wiki/Osmanl%C4%B1_Bankas%C4%B1
https://artsandculture.google.com/exhibit/osmanli-bankasi-m%C3%BCzesi%CC%87-kurulu%C5%9F-ve-zor-yillar-salt/QQnLUDFI?hl=tr
