Samsun Şehir Kulübü dönemin popüler uygulamaları içerisinde gelişen şehir kulüplerinin yapılanmasındaki önemli örneklerinden birisini oluşturmaktadır. ancak öncesinde Türkiye’deki Şehir Kulüplerinin gelişimine kısa bir değinmek isteriz.
Şehir Kulüplerinin gelişimi
Batı’da 1730 ve 1740’larda popülerliği artmaya başlayan Şehir kulüpleri, erkeklerin oluşturmak istedikleri etkinlikler ve konuşmalarını için kullanılmıştır. Elbette öncesinde kıraathaneler gibi alanlar mevcut olsa da batılılaşma süreci ile birlikte bu kavram şehir kulüpleri şekline bürünmüştür. Osmanlı Devletinde ilk Şehir Kulübü Fransız ihtilalinin etkisi sonrası 1793 te kurulmaya başlanır. Ancak bu günün Şehir kulüplerinin benzeri alanlar Tanzimat sonrasında ortaya çıkar. Yönetici bürokrat-aydın sınıfın ihtiyaçlarına uygun şekilde oluşturulan kulüpler, “Şehir kulübü” ya da “memurin Kulübü” olarak adlandırılmışlardır.
Samsun Şehir Kulübü
1937 yılında açılışı yapılan Samsun Şehir Kulübü ’nün başkanı ise dönemin Samsun Valisi Fuat Tokal’dır. Kulüp için bir bina belirlenmiş ve restore edilerek açılışı sağlanmıştır. Binanın onarımları için dört bin lira harcanmıştır. Binanın bulunduğu arsanın kuzeyi Leftereki zevcesi Kadinko hanesine, batısı Arzuoğlu Todoraki ve Perikli Mitiliyadis ve de Dr. İlya Konstantinis’e gibi kişilere aittir. Güneyi ise Uzun Nikola kızı Liza, 3/2 hissesi ise İngiltere Devleti Tebaasından Mösyö İstefanos Ferankiyedis’ten metruktur.
Kulüp içinde yapılacak olan etkinliklere yönelik bir de yönetmelik oluşturulmuştur. Söz konusu yönetmelik gereğince kulüpte Türkçe ve yabancı dillere ait farklı gazete, dergi ve kitapların bulunduğu bir kütüphane, okuma salonu, oyun salonları, toplu etkinliklerin gerçekleştirileceği geniş alan, büfe ve lokanta yer alması gerekmektedir.
Rum Tüccar kulübü olarak da anılan bu iki katlı bina, kesme taş üzerine bağdadi sıva ile oluşturulmuştur. İkinci katta üçken alınlık çıkması, yanlarda ise kemerli giyotin pencereleri bulunmaktadır. Yapının sağ bölümünde dairesel inşa edilmiş saçaklı bir alan mevcuttur. Rumların Mübadelesi sonucu yukarıda bahsi geçen kişilerin terk etmek zorunda kalması sonucu yapı 1924 yılında Maliye Hazinesine geçmiştir.
Yapı 1928- 1938 yılları arasında okul olarak kullanılmış olup 88 adet Orta Ticaret Mektebi öğrencisi burada eğitim görmüştür. 1938 yılında ise okul binasının karşısında o dönem Öğretmenevi olarak kullanılan binaya nakledilmiştir. Nakledilen bina ise günümüzde Kültür Turizm İl Müdürlüğü olarak kullanılmıştır. Okulun taşınması ile birlikte bina 1940 yılından itibaren Samsun Şehir Kulübü olarak kullanılmaya başlanmıştır. Günümüzde yapı Samsun Büyük Şehir Belediyesi’ne ait olarak restoran ve düğün organizasyonlarının gerçekleştirildiği bir tesis olarak görevine devam etmektedir.
